«…Τρέξατε, τρέξατε, απόψε στο θέατρο το ρόλο της γυναίκας θα παίξει αληθινή γυναίκα…»
Αυτή η άκρως «σοκαριστική» είδηση ακουγόταν από τον ντελάλη στους δρόμους της Αθήνας του 1840. Οι Νοικοκυραίοι σταυροκοπιόνταν και οι καθώς πρέπει κυρίες και δεσποινίδες έκλειναν τα αυτιά τους για να μην το ακούσουν. Την ίδια εποχή, περίπου, η Ιταλιδούλα ηθοποιός του μελοδράματος, Ρίτα Μπάσο, ξεσήκωνε το ανδρικό κοινό της Αθήνας.
Η Μπάσο ήταν πρώτη γυναίκα που αντίκριζαν οι Αθηναίοι και άφηναν περιουσίες στα πόδια της . Αυτά είδε και απόειδε η Ηπειρωτοπούλα Αικατερίνη Παναγιώτου και τόλμησε να βγει στο σανίδι παρ όλη τα αυστηρά ήθη της εποχής της. Η Παναγιώτου είναι η πρώτη Ελληνίδα επαγγελματίας ηθοποιός. Πριν βγει στο θέατρο εργαζόταν ως κορδελιάστρα, αλλά το Νοέμβριο του 1840 πείστηκε από τη Φιλοδραματική Εταιρεία που ζητούσε «κοράσια κόσμια και ευειδή» για τις ανάγκες της παράστασης της πεντάπρακτης τραγωδίας «Αριστόδημος» του Ιταλού δραματουργού Μόντι (Vincenzo Monti 1754- 1828).
Ο θεατρικός συγγραφέας και ιστορικός του θεάτρου Ν.Ι.Λάσκαρης (1868- 1945) αναφέρει ότι «…προς μεγάλην έκπληξιν των Αθηναίων, οίτινες μόλις έμαθαν ότι θα εμφανισθεί γυνή ηθοποιός, κατέκλυσαν το θέατρον, το οποίο παρ ολίγον να καταρρεύσσει εκ της συρροής». Η Παναγιώτου εργάστηκε μόνο τέσσερα χρόνια ως ηθοποιός και στη συνέχεια αποχώρησε απογοητευμένη. Πάντως ως πρωταγωνίστρια της «Εταιρείας του εν Αθήναις Θεάτρου» πληρωνόταν με το αστρονομικό ποσό των 50 δραχμών μηνιαίως. Ίσως γι αυτό, μόλις το 1842 εμφανίστηκε η δεύτερη επαγγελματίας ηθοποιός, η Αθηνά Φαρμάκη και στη συνέχεια ακολούθησαν η Μαριγώ Δευτερίδη και η Μαριγώ Δομεστίνη (το όνομα Μαριγώ ήταν, την εποχή εκείνη, η πιο μοντέρνα εκδοχή του ονόματος Μαρία).
Πάντως για την Ιστορία είναι καλό να αναφερθεί ότι πριν την Παναγιώτου, καταγράφεται η Αικατερίνη Βιαγκίνη ( 1817) στη Ζάκυνθο και αρκετές κυρίες και δεσποινίδες στις παραδουνάβιες ηγεμονίες.
Αυτές, όμως, οι γυναίκες πσυμμετείχαν σε ερασιτεχνική παράσταση, όταν ακόμα ελληνικό κράτος δεν υπήρχε. Το 1833 αναφέρονται σε ερασιτεχνικό θίασο στη Λευκάδα η Ακριβούλα Σταύρου και η Αικατερίνη Καμπατσίνη.
Και μιας και μιλάμε για την πρώτη ηθοποιό, να σημειωθεί ότι το πρώτο θέατρο των Αθηνών κατασκευάστηκε το 1835 επί της οδού Αιόλου, στη θέση που σήμερα βρίσκεται το κεντρικό κτήριο της Εθνικής Τράπεζας. Επρόκειτο για μία πρόχειρη ξύλινη κατασκευή, δίχως σκεπή και με λιγοστά θεωρεία. Το 1836 ο Αθανάσιος Σκοντζόπουλος θα επενδύσει όλη την περιουσία του και θα γκρεμίσει το παλιό παράπηγμα (παράγκα), ενώ στην ίδια θέση θα κατασκευάσει ένα μεγαλύτερο παράπηγμα, αλλά και πάλι χωρίς σκεπή. Η Αιόλου, σε εκείνο το σημείο, ήταν ένας έρημος χωματόδρομος μακριά από την κατοικημένη πόλη. Το θέατρο, άλλωστε, έπρεπε να είναι μακριά από τους καθώς πρέπει νοικοκυραίους. Οι «οικογενειάρχες» της Αθήνας άκουγαν από τον ντελάλη, που ανήγγειλε στην αγορά τις παραστάσεις, αλλά στο θέατρο δύσκολα πάταγαν το πόδι τους. Τα σκηνικά ήταν ανύπαρκτα, όπως ανύπαρκτος ήταν και ο φωτισμός. Μπορεί όμως το θέατρο να ήταν γεμάτο ελλείψεις αλλά το κυλικείο δεν έλειπε. Πωλούσε λουκούμια, γλυκά ταψιού καθώς και νερό. Το Θέατρο Σκοντζοπούλου θα λειτουργήσει δεκαπέντε μήνες και θα παρουσιάσει 10 πρωτόγνωρα ελληνικά έργα. Εδώ θα ανέβει για πρώτη φορά και η «Βαβυλωνία» του Βυζαντίου. Το Μάιο του 1836 ο δυστυχής Σκοντζόπουλος θα χρεοκοπήσει και το θέατρο θα οδηγηθεί σε αναγκαστικό πλειστηριασμό.
Γράφει ο:
Τάκης Κάμπρας
