Oι μούμιες των επιδημιών ξυπνάνε

Γράφει ο CHRISTOPHE COUREAU

ΑΥΤΗ είναι η πρόβλεψη δύο Γάλλων επιστημόνων που εξέδωσαν το 1995 μια εργασία με τον τίτλο «Οι επιδημίες στην παγκόσμια ιστορία».
Σήμερα η πρόβλεψη αυτή επαληθεύθηκε. Στα μέσα Μαρτίου 2003, περίπου τριάντα κρούσματα άτυπης πνευμονίας, που ονομάσθηκε έκτοτε οξύ Πνευμονικό Σύνδρομο, είχαν διαγνωσθεί στο γαλλικό νοσοκομείο του Ανόι στο Βιετνάμ, κυρίως μεταξύ του νοσηλευτικού προσωπικού. Μια επιδημιολογική έρευνα, που έγινε αμέσως επί τόπου, μας επέτρεψε να φθάσουμε ως την πηγή. Στις 26 Φεβρουαρίου ένας νοσηλευόμενος, που παρουσίαζε τα ίδια συμπτώματα και προερχόταν από την Κίνα, ταξίδεψε τράνζιτο στη Σαγκάη και στο Χονγκ Κονγκ και διακομίσθηκε  στο νοσοκομείο του Ανόι, όπου μόλυνε μερικά μέλη της νοσηλευτικής ομάδας.

Λίγες μέρες αργότερα, 24 νέα κρούσματα επισημάνθηκαν στο προσωπικό ενός νοσοκομείου του Χονγκ Κονγκ. Σε μερικές μέρες πάλι καταγράφηκαν άρρωστοι στη Βραζιλία, στον Καναδά, στην Ινδονησία, στην Ιρλανδία, στη Νότια Αφρική, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Κουβέιτ, στη Γαλλία. (Σ.Σ. Ας μη ξεχνάμε και τον πανικό που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα από ανεπιβεβαίωτα, ευτυχώς, κρούσματα). Ενάμιση μήνα μετά το πρώτο σήμα κινδύνου, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας υπολόγιζε ήδη περισσότερα από 4.000 πιθανά κρούσματα και περισσότερους από 200 θανάτους σε είκοσι χώρες περίπου. Η άτυπη πνευμονία τελευταία χρονολογικά στη σειρά των μεγάλων επιδημιών, που μας ήρθε μετά το AIDS και τον ιό Έμπολα, προστέθηκε στον μακρύ κατάλογο των λοιμωδών νόσων που προσβάλλουν τον άνθρωπο. Πανώλης, φυματίωσης, ελονοσία, χολέρα, γρίπη ή σύφιλη… Μπορεί οι τρόποι μετάδοσης και εξάπλωσης των ασθενειών να διαφέρουν, αλλά οι νέες επιδημίες, όπως και οι παλιές, έχουν ένα κοινό σημείο: τα θύματά τους ανέρχονται σε εκατομμύρια.

Η «μαύρη πανώλης»

Η «μαύρη πανώλης» εμφανίσθηκε στην Κεντρική Ασία τον 14ο αιώνα και έχει παραμείνει η χειρότερη μάστιγα που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. «Εμφανίστηκε στο Αστραχάν ήδη από το 1346, και έπληξε τον επόμενο χρόνο τους πρώτους Ευρωπαίους. Οι Τάταροι, φορείς της πανούκλας, πολιόρκησαν το 1344 την πόλη Κάφα (σημερινή Θεοδοσία), εμπορικό κέντρο των Γενουατών στη Μαύρη Θάλασσα. Μετά από τρία χρόνια αφανισμένοι από την αρρώστια έλυσαν την πολιορκία. «Αλλά προτού φύγουν έριξαν πάνω από τα τείχη τα πτώματα των νεκρών πολεμιστών τους, η θέα των οποίων ήταν αποκρουστική και η δυσωδία τρομακτική», αναφέρει η ειδική για ιατρικά θέματα ιστοσελίδα του Διαδικτύου. Μερικές ημέρες αργότερα οι γαλέρες απέπλευσαν από την Κάφα για τη Γένοβα, μεταφέροντας συγχρόνως και την ασθένεια. «Το καλοκαίρι του 1347 προσορμίσθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και η πόλη μολύνθηκε αμέσως». Από την Κωνσταντινούπολη η πανώλης εξαπλώθηκε στα ελληνικά νησιά πριν εξολοθρεύσει τους κατοίκους της Αλεξάνδρειας και όλης της κοιλάδας του Νείλου. Το φθινόπωρο οι καταραμένες γαλέρες έφθασαν στο λιμάνι της Μεσσήνης και σκόρπισαν τον θάνατο σε όλη τη Σικελία. Οι επιζήσαντες ναυτικοί, διωγμένοι από τη Γένοβα έριξαν άγκυρα στη Μασσαλία στις 12 Νοεμβρίου 1348. «Σε λίγες εβδομάδες οι κάτοικοι της πόλης εξολοθρεύτηκαν και η πανώλης “εγκαταστάθηκε” στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Με πλοίο έφθασε στο Μπορντώ, στη Λα Ροσέλ, στην Αγγλία και στα λιμάνια της Βόρειας Ευρώπης. Την ίδια χρονιά η πανώλης σκότωσε 25 εκατομμύρια άτομα. Ο μισός πληθυσμός της Ευρώπης και το ένα τρίτο του πληθυσμού τού ως τότε γνωστού κόσμου υπέκυψε στην επιδημία. Σημειώθηκαν 100.000 θάνατοι στη Βενετία, 25.000 στη Λυών (οι μισοί κάτοικοι της πόλης) και 50.000 στο Παρίσι. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και η βασίλισσα».

Πανδημία

Η επιδημία προχωρούσε κατά μέσον όρο 75 χιλιόμετρα την ημέρα. Παράλληλα, η πανδημία έπληξε επίσης την Άπω Ανατολή και την Κίνα – ονομάζουμε επιδημία μια ασθένεια που εξαπλώνεται σε μια περιορισμένη ομάδα αγγίζοντας ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων και κατά τη διάρκεια κάποιου χρονικού διαστήματος. Όταν το φαινόμενο επεκτείνεται σε όλο τον πλανήτη, τότε το ονομάζουμε πανδημία. Αυτό συνέβη εκείνη την εποχή, όπως συμβαίνει και στις μέρες μας. «Διάφορα κινεζικά κείμενα αναφέρουν ότι το 1351-1352 καταγράφηκε ποσοστό θνησιμότητας 50% στα στρατεύματα της κοιλάδας του Χουάι. Το 1353, στην περιοχή του Τσανσί πάνω από τα δύο τρίτα του πληθυσμού αφανίσθηκαν. Το 1354, επλήγησαν πολλές νέες επαρχίες με 60% ως 70% θανάτους σε μια περιοχή του Χουπέι». Στο εξής η πανώλης έμεινε στην παγκόσμια ιστορία έστω και με ενδημική μορφή: περίπου 2.500 κρούσματα (από τα οποία 200 θανατηφόρα) εκδηλώνονται κάθε χρόνο σε διάφορα μέρη του κόσμου, εκτός από την Ευρώπη, η οποία έχει απαλλαγεί εδώ και πολλά χρόνια. Ευτυχώς αυτές οι επιδημίες είναι λιγότερο βαριές από ό,τι τον 14ο αιώνα ή την εποχή της τελευταίας μεγάλης έκρηξης στη Γαλλία, το 1720. Στις 25 Μαρτίου εκείνης της χρονιάς, ένα ιστιοφόρο από τη Συρία, όπου η ασθένεια έκανε θραύση, έπιασε στη Μασσαλία. Παρά τα μέτρα ασφαλείας (καραντίνα), οι επιβάτες και τα εμπορεύματα αποβιβάσθηκαν στις 14 Απριλίου. Επτά μέρες μετά επισημάνθηκαν οι πρώτοι θάνατοι. Μέσα σε έξι μήνες 30.000 Μασσαλιώτες έχασαν τη ζωή τους.

Εν τω μεταξύ η πανώλης συνέχισε το έργο της. Το 1799 λίγο έλειψε να μολυνθεί ο Βοναπάρτης στην Αίγυπτο. Το 1896 η αρρώστια σκότωσε πάλι έξι εκατομμύρια άτομα στην Ινδία. Παρ’ όλα αυτά, δύο χρόνια νωρίτερα, το 1894, κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας στο Τονκίνο (το σημερινό Βόρειο Βιετνάμ), οι άνθρωποι κέρδισαν την πρώτη νίκη τους εναντίον της μάστιγας χάρη στον Αλέξανδρο Γιερσέν (1862-1943). Ο Ελβετός βακτηριολόγος, πληρώνοντας μερικά πιάστρα, αφαίρεσε υγρό από τους βουβώνες μολυσμένων πτωμάτων. Στο μικροσκόπιό του φάνηκε ο ένοχος βάκιλλος που ονομάσθηκε από τότε Yersinia pestis. Ο Γιερσέν υποπτεύθηκε ότι τον βάκιλλο μετέδιδαν οι αρουραίοι, γιατί παλιοί κινεζικοί και ινδικοί θρύλοι ανέφεραν ότι στη διάρκεια προηγουμένων επιδημιών αυτά τα ζώα βρίσκονταν ψόφια σε μεγάλο αριθμό. Και μόνο το 1925 οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι φορέας της ασθένειας δεν ήταν τα τρωκτικά αλλά οι ψύλλοι που κουβαλούσαν επάνω τους.

Στον Μεσαίωνα, μια άλλη αρρώστια, η λέπρα, εμφανίσθηκε στην Ευρώπη. Έπληξε τη Γαλλία περί το 720 με την άφιξη των Σαρακηνών. Φοβερά μεταδοτική προκάλεσε τον κοινωνικό αποκλεισμό των μολυσμένων ατόμων και την ίδρυση λεπροκομείων. Το 1225 εξαπλώθηκε από την Προβηγκία σε όλη τη Γαλλία. Εξαφανίσθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από τη Δύση το 1624. Όμως η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας έχει καταγράψει περίπου 15 εκατομμύρια κρούσματα λέπρας στον κόσμο από τα οποία 60% στην Ασία. Στα τέλη του Μεσαίωνα, το θανατηφόρο ζευγάρι πανώλης–λέπρα άρχισε να παρακμάζει αλλά αντικαταστάθηκε από ένα άλλο ντουέτο, εξίσου φονικό, φυματίωση–σύφιλη.

Φυματίωση–σύφιλη

Ήδη τον 4ο αιώνα π.Χ. ο Ιπποκράτης είχε περιγράψει τη φυματίωση των πνευμόνων ή φθίση, ως ενδημική από εκείνα τα παλιά χρόνια. Μια παραλλαγή αυτής της ασθένειας, τη φυματίωση των λεμφαδένων, πιο γνωστή με το όνομα χοιράδες ή χελώνια, υποτίθεται ότι οι βασιλιάδες της Γαλλίας μπορούσαν να τη θεραπεύσουν με την επίθεση των χεριών τους στους ασθενείς. Ενώ για πολλά χρόνια τη θεωρούσαν κληρονομική, η φυματίωση κατατάχθηκε στις λοιμώδεις νόσους το 1546 χάρη στον Ιταλό γιατρό Ιερώνυμο Φασκατόρο (1478-1553). Έγινε η μάστιγα νούμερο ένα τον 19ο αιώνα και η χαρακτηριστική ασθένεια της βιομηχανικής εποχής. Από την Κυρία με τις καμέλιες ως τον Φρειδερίκο Σοπέν η φυματίωση σημάδεψε την εποχή της.
Σήμερα η γενικευμένη χρήση του εμβολίου BCG (βάκιλλος των Καλμέτ και Γκερέν) ελάττωσε τον αριθμό των μολύνσεων στις ανεπτυγμένες χώρες. Παρ’ όλα αυτά, οκτώ εκατομμύρια κρούσματα καταγράφονται κάθε χρόνο σε ολόκληρο τον πλανήτη από τα οποία τα τρία εκατομμύρια αποβαίνουν θανατηφόρα. Με την ανάπτυξη τους AIDS και την εμφάνιση μικροοργανισμών που αντιστέκονται στα αντιβιοτικά η φυματίωση φαίνεται να έχει ακόμη λαμπρό μέλλον μπροστά της.
Η καταγωγή της σύφιλης, που ονομάζεται επίσης «ασθένεια της Νεάπολης», «αγγλικό πάθος», «γαλλικό πάθος», παραμένει αμφίβολη. Κανένας δεν θέλει να διεκδικήσει την πατρότητά της. Φαίνεται να έχει έρθει από τον Νέο Κόσμο, που ανακάλυψε ο Χριστόφορος Κολόμβος το 1492, και εμφανίσθηκε στην Ιταλία το 1494. Από την πολιορκημένη από τους Γάλλους Νεάπολη, τα στρατεύματα του Φραγκίσκου Α’ τη μετέφεραν στη Γαλλία. Ο βασιλιάς της Γαλλίας και ο αντίπαλός του Κάρολος Ε’ υπήρξαν τα επιφανέστερα θύματά της. Και μόνο τον 19ο αιώνα η ασθένεια διαγνώσθηκε κλινικά.
Εν τω μεταξύ ο υδράργυρος, φάρμακο υπεραιωνόβιο, φαίνεται να ήταν το μόνο ικανό να θεραπεύσει αυτή την αρρώστια που μεταδιδόταν με τη σεξουαλική πράξη. Στην πραγματικότητα ο υδράργυρος ήταν εξίσου φονικός με τη σύφιλη.
Ο 19ος αιώνας είναι η κατ’ εξοχήν περίοδος στη διάρκεια της οποίας πολλαπλασιάστηκαν οι διηπειρωτικές ανταλλαγές. Οι έως τότε τοπικές ασθένειες άρχισαν γρήγορα να ταξιδεύουν προς την Ευρώπη. Αυτή είναι η περίπτωση της χολέρας ή χολόρροιας. Αποτελεί μέρος της μεγάλης φονικής οικογένειας των εντερικών πυρετών, των τυφοειδών πυρετών, των δυσεντεριών και του τύφου. Η ασθένεια αυτή έχει ασιατική προέλευση. Ο θανατηφόρος περίπλους της άρχισε το 1817 όταν διαγνώσθηκε στην Καλκούτα της Ινδίας. Έπληξε πρώτα την ανατολική περιοχή, εισέβαλε στην Ινδοκίνα και στην Κίνα. Προς τα δυτικά από την Κεϋλάνη, η χολέρα έφθασε πρώτα στα νησιά Μασκαρήν, έπειτα στην Περσία το 1821. Το 1826 βρέθηκε στη Ρωσία, έπληξε τη Μόσχα το 1830, έπειτα πέρασε στη Βαρσοβία, στο Βερολίνο, στο Αμβούργο και ύστερα από σύντομη «στάση» στην Αγγλία έφθασε στο Καλαί και στο Αράς στις αρχές του 1832. Ήδη στις 25 Μαρτίου τα πρώτα τρία κρούσματα διαπιστώθηκαν στο Παρίσι. Σήμερα η χολέρα, σπανιότατη στην Ευρώπη, προσβάλλει κυρίως τις φτωχές χώρες.

«Η έκτη πληγή του φαραώ»

Υπάρχουν, όμως, και ευοίωνα φαινόμενα σ’ αυτό το «πάνθεον» των λοιμωδών νόσων. Η ευλογιά έχει επισήμως εκριζωθεί. Όμως από τον Ραμσή Ε’ ως τον Γάλλο πολιτικό Μιραμπώ, περνώντας από τη Μαρία Β’ της Αγγλίας και τον Λουδοβίκο ΙΕ’ (που πέθανε από χολέρα στις 10 Μαΐου 1774), και καθ’ όλη τη διάρκεια των αιώνων υπήρχαν στα ανθρώπινα πρόσωπα οι ανεξίτηλες ουλές της έκτης «πληγής του φαραώ». Η ευλογιά ήταν επίσης επιδημική στην Κίνα και στην Ινδία ήδη από την προχριστιανική περίοδο. Την ξαναβρήκαμε στη Μέκκα το 572, από όπου έφθασε στη Νότια Ευρώπη, την οποία δεν επρόκειτο να εγκαταλείψει πριν από τον 20ό αιώνα. Στη Γαλλία αναφέρεται για πρώτη φορά τον 6ο αιώνα και στη διάρκεια κάθε γενιάς προκαλούσε 10.000 ως 20.000 θανάτους. Στην Ευρώπη το 20% των νεογνών πέθαιναν από χολέρα.
Οι γιατροί παρατήρησαν ότι ο άνθρωπος δεν κολλάει δυό φορές την ευλογιά. Με τον ενοφθαλμισμό υλικού από φλύκταινα αρρώστου (ευλογιασμός) σε ανάρρωση μολύνουμε το υγιές άτομο χωρίς να το σκοτώνουμε. Η μέθοδος αυτή εφαρμόσθηκε ευρύτατα αλλά έγιναν πολλά ατυχήματα. Το 1790, ένας Άγγλος γιατρός, ο Τζένερ, αντιλήφθηκε ότι οι χωρικοί, που άρμεγαν αγελάδες με δαμαλίτιδα, μια αρρώστια χαρακτηριστική των βοοειδών, είχαν ανοσία. Ενοφθάλμισε τότε δαμάλειο λύμφη σε ασθενείς που επέζησαν. Έτσι άρχισε ο εμβολιασμός (δαμαλισμός) και εφαρμόσθηκε ευρέως στα τέλη του 18ου αιώνα. Η παγκόσμια εκστρατεία για την εξαφάνιση της ευλογιάς άρχισε το 1967 και έληξε το 1977 με ένα τελευταίο αυτογενές κρούσμα που διαγνώσθηκε στη Σομαλία.
Μια νίκη για πόσες ήττες; Η πιο αξιοσημείωτη αποτυχία στον αγώνα εναντίον των λοιμωδών νόσων είναι η εμμονή της ελονοσίας. Αυτή η ασθένεια, που μεταδίδεται από τα κουνούπια, σκοτώνει τους ανθρώπους εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Ο Μέγας Αλέξανδρος πρέπει να πέθανε από αυτήν. Κάθε φορά που υπήρχαν κάπου λιμνάζοντα νερά η αρρώστια αναπτυσσόταν. Οι πεδιάδες της Σικελίας, της Κορσικής ή της Νότιας Γαλλίας ήταν μολυσμένες.
Εν τω μεταξύ στην Αμερική, οι Ισπανοί ανακάλυψαν ένα φάρμακο: τον φλοιό της κίνας (κιγχόνης). Το 1880 ο Γάλλος Λαβεράν διέγνωσε ότι το πλασμώδιο που φέρει το όνομά του ήταν υπεύθυνο γι’ αυτόν τον πυρετό. Το 1899 αποδείχθηκε τελικά ο ρόλος του κουνουπιού στη μετάδοση ασθενειών. Χάρη στο DDT η Ευρώπη απαλλάχθηκε από την ελονοσία η οποία όμως εξακολουθεί να σκοτώνει κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους, κυρίως παιδιά.

Γρίπη η φονική

Συγχρόνως, κοινή και θανατηφόρα, η γρίπη είναι και αυτή επίσης γνωστή εδώ και αιώνες. Η πρώτη πανδημία γρίπης ανάγεται στο 1580. Από τότε καταγράφηκαν 31 άλλες από τις οποίες τρεις στον 20ό αιώνα (το 1918, το 1957 και το 1986). Η ισπανική γρίπη του 1918 σκότωσε είκοσι εκατομμύρια άτομα.
Το σύνδρομο επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας (AIDS) είναι πολύ πιο πρόσφατο. Η διάγνωσή του έγινε για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1981. Στις δυτικές ακτές, προς τον Ειρηνικό, μερικοί νεαροί ομοφυλόφιλοι πέθαναν από μια πνευμονική πάθηση συνήθως καλοήθη. Από την άλλη μεριά των Ηνωμένων Πολιτειών, στη Νέα Υόρκη, εμφανίσθηκε μια επιδημία καρκίνων Καπόζι (μαυρειδερά επιδερμικά σαρκώματα). Το 1982, οι ερευνητές αντιλήφθηκαν ότι αυτή η νέα ασθένεια συνδεόταν με την πλήρη εξασθένηση της ανοσοποιητικής άμυνας του οργανισμού.

Το 1983 ο Γάλλος καθηγητής Λυκ Μοντανιέ ανακάλυψε το μικρόβιο που ονομάσθηκε HIV. Καθώς μεταδίδεται μόνο με το σπέρμα και το αίμα, η επιδημία του AIDS έγινε με τη σειρά της πανδημία. Η γενικευμένη μετάδοσή της συνδέεται εν μέρει με τη μακροχρόνια επώασή της χωρίς ιδιαίτερα γνωρίσματα «στους υγιείς φορείς». Φαίνεται ότι ο ιός εισήχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες από άρρενες ιερόδουλους της Αϊτής. Από εκεί διέσχισε τον Ατλαντικό για να φθάσει ως τη Δυτική Ευρώπη και πρώτα-πρώτα στη Γαλλία, που παραμένει η περισσότερο πληγείσα χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη συνέχεια ο ιός πρέπει να μεταδόθηκε σχεδόν παντού στον κόσμο μέσω των ταξιδιών. Σήμερα η ήπειρος που έχει πληγεί περισσότερο είναι χωρίς αμφιβολία η Αφρική, η οποία δεν διαθέτει ούτε τα μέσα πρόληψης της ασθένειας ούτε θεραπευτικές μεθόδους ικανές να καθυστερήσουν τη μοιραία κατάληξη.

Σύμφωνα με τους τελευταίους αριθμούς που ανακοινώθηκαν τον Δεκέμβριο του 2002 από τον Διεθνή Οργανισμό για την καταπολέμηση του AIDS, ο ιός αυτός είχε προκαλέσει μέχρι τότε περισσότερους από τρία εκατομμύρια θανάτους ενώ πέντε εκατομμύρια άτομα είχαν κολλήσει τον HIV, γεγονός που ανεβάζει σε 42 εκατομμύρια τον αριθμό των ατόμων που ζουν με τον ιό αυτό σε όλο τον κόσμο. Όταν ένα μικρόβιο ή ένας βάκιλος, που γεννιέται και αναπτύσσεται στον οργανισμό ενός ζώου χωρίς να το βλάπτει, προσβάλλει τον άνθρωπο, τότε εμφανίζεται μια καινούργια ασθένεια. Αυτό συνέβη με τον πυρετό Μάρμπουργκ (από το όνομα του γερμανικού εργαστηρίου όπου προκάλεσε τον θάνατο επτά ατόμων το 1967) και με τον ιό Έμπολα που έχει το όνομα ενός ποταμού του Ζαΐρ, δύο ασθένειες εγγεγραμμένες στον κατάλογο των αιμορραγικών πυρετών. Μεταξύ της 1ης Σεπτεμβρίου και της 5ης Νοεμβρίου 1976, 318 άτομα μολύνθηκαν από τον ιό Έμπολα και 280 πέθαναν, διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του Διαδικτύου. Το 1995, νέο σήμα κινδύνου: συνολικά υπήρξαν 296 κρούσματα εκ των οποίων 233 θανατηφόρα (80% θνησιμότητα). Τέλος τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 2002, επλήγησαν το Γκαμπόν και η Δημοκρατία του Κονγκό. Σε διάστημα δύο μηνών καταμετρήθηκαν 55 θύματα.

Αντιμέτωπος με όλες αυτές τις επιθέσεις ο άνθρωπος συνειδητοποίησε εδώ και έναν αιώνα πόσο ευάλωτος ήταν και βρήκε επιστημονικές απαντήσεις στο πρόβλημά του. Σήμερα τα αίτια της μετάδοσης των ασθενειών έχουν γίνει διεθνώς αποδεκτά, ενώ σημειώνει επιτυχία ένα παγκόσμιο διαδίκτυο συναγερμού που εφαρμόζεται στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας. Πράγματι τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά: χρειάσθηκαν πάνω από έξι αιώνες για να ανακαλυφθεί ο βάκιλλος της πανώλους, δύο χρόνια για να ανακαλυφθεί ο HIV και μόλις μερικές εβδομάδες για να διαγνωσθεί ο υπεριός της άτυπης πνευμονίας που εξαπλώθηκε στον πλανήτη με αεροπορική ταχύτητα. Δύο μήνες μετά τη διάγνωση της ασθένειας για την οποία υπάρχει ως τώρα η υποψία ότι ξεκίνησε από τη Νότια Κίνα, οι γιατροί προτείνουν  ήδη ένα τεστ που επιτρέπει να μάθουμε εάν ο νοσηλευόμενος έχει πραγματικά μολυνθεί. Σήμερα απομένει μια ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια εναντίον του AIDS, της ελονοσίας καθώς και της πνευμονοπάθειας: να βρεθούν ένα ή περισσότερα φάρμακα που να θεραπεύσουν οριστικά την ανθρωπότητα από αυτές τις μάστιγες… Περιμένοντας το προσεχές  σήμα κινδύνου.